Stary Waliszów kośćiół pw. św. Wawrzyńca Męczennika STARY WALISZÓW - należy do łańcuchówek, a powstał nad Równicą u podnóża Żelaznych Gór, chyba co najmniej w XII wieku, skoro w 1269 roku wymieniono go w związku z budową kościoła. Być może wieś powstała w pobliżu gródka Kobylice, szybko zyskując na gospodarczym znaczeniu. Już w XIV wieku było tu wolne sędziostwo, często zmieniające (w przeciwieństwie do wsi) właścicieli. Poszczególne fragmenty rozłogów trafiały jednak w różne ręce. Z końca XV wieku znana jest kopalnia rud żelaza i kuźnica. W XIV wieku wieś ta była zaliczana do większych na Ziemi Kłodzkiej. W 1604 roku jej właściciel, Krzysztof von Pannwitz, rozpoczął kopanie węgla kamiennego w Żelaznych Górach, ale rychło zaprzestał z powodu znikomych zasobów. W XVIII wieku rozwinięta znacznie wieś w trzech częściach własnościowych. Prusacy na jej polach pokonali 4.06.1807 roku oddziały bawarskie, sprzymierzone z Napoleonem, ale mimo to musieli wycofać się z Ziemi Kłodzkiej. Ostatnia grupa niemiecka wysiedlona została 22.09.1946 roku. Po 1945 roku wieś pozostała nadal ludna i dobrze rozwijająca się, zbliżając się zabudowaniami do Bystrzycy Kłodzkiej.
Obecny kościół parafialny św. Wawrzyńca to pseudoromańska budowla salowa z lat 1898 - 1902 z półokrągłą absydą. Wyposażenie wnętrza pochodzi z tegoż czasu. Chroniony niezależnie od sklepienia bogato zdobionym baldachimem monumentalnym ołtarz główny i ambona są dziełem Józefa Elsnera, rzeźbiarza monachijskiego, ale pochodzącego z Ziemi Kłodzkiej. Ołtarze główne wykonał Alojzy Schmidt z Lądka Zdroju: MB Różańcowej ze św. Dominikiem i św. Katarzyną sjeneńską z lewej oraz św. Marcina z prawej. Oba posiadają stosowne malowidła Hieronima Richtera. Ambona w płycinach kosza ma postacie ewangelistów. Koło neoromańskiej chrzcielnicy stoi dość duża Pieta. Na ścianach wiszą obrazy Drogi Krzyżowej.
Obok zachowała się późnogotycka, kwadratowa wieża (1524) o szpiczastym wysokim hełmie, pozostałość dawnej świątyni, z pseudoromańską nadbudówką (1902).
W renesansowej plebanii przechowywana jest renesansowa tablica z XVI wieku, upamiętniająca fundację wieży i remont kościoła przez Panowiców. Tu też znajduje się m.in. romantyczny obraz kłodzkiego malarza Siegela "Św. Krzysztofa podczas burzy". Z pobliskiego otoczenia rozciąga się piękny widok na okolicę.
Na przeciwległym zboczu Grodowej Góry wystawiono na początku XX wieku zameczek z wieżyczką. Być może był tu pierwotnie zameczek strażniczy przy trakcie w głąb doliny, w następnych stuleciach (husyci?) zniszczony. Na jego miejscu nieduży dwór Panowiców, zrujnowany przez lisowczyków. Obok ślady niedużego ogrodu z tegoż czasu.
W dole, w parku skromny, dwukondygnacyjny dwór z końca XVIII wieku, nakryty mansardowym dachem, przebudowany w XX wieku. Do lat 90-tych ubiegłego wieku użytkowany był przez PGR. W przyziemiu sklepienia ze stiukami. Zachowana brama nosi napis: Solamen Socii Salus Solitudo. Sąsiednie budynki gospodarcze po zdewastowaniu rozebrano w 1977 roku. Źródło...
